RVS: 'Evidence-based practice als basis voor goede zorg is een illusie'

Het adviesorgaan pleit dan ook voor context-based practice in het adviesrapport 'Zonder context geen bewijs - de illusie van evidence-based practice'. 

De RVS stelt dat evidence-based practice de kwaliteit en veiligheid van de zorg aanzienlijk heeft verbeterd. Onzekerheid en bewijsvoering spelen een expliciete rol in de praktijk en evidence-based practice heeft de systematische reflectie op de gevolgen van het medisch handelen sterk bevorderd. "Maar er is ook een keerzijde", schrijft de RVS. "Deze komt er in de kern op neer dat de kennis waar EBP vanuit gaat een reductie van de werkelijkheid is."

Verschillen tussen patiënten

Zorg vindt plaats in een context waarin de vraag wat goede zorg is een rol speelt.  Maar wat het goede is om te doen kan per patiënt en per situatie verschillen. Opvattingen over wat goede zorg is zijn daarbij aan verandering onderhevig. Bovendien is de kennis waar evidence-based practice zich op beroept, gebaseerd op gestandaardiseerde situaties en op datgene wat meetbaar is. Deze kennis houdt volgens de RVS onvoldoende rekening met verschillen tussen patiënten en hun persoonlijke waarden, met variëteit in uitvoeringspraktijken en met de dynamische setting waarin zorg plaatsvindt.

Volgens de Raad speelt bewijs weliswaar een rol als bron van informatie, maar dit gebeurt naast vele andere bronnen van informatie. De concrete context bepaalt volgens de RVS hoe deze kennisbronnen met elkaar worden verbonden. "Veel van wat waardevol is in de persoonlijke relatie tussen cliënt en zorgverlener is met bestaande onderzoeksmethoden en indicatoren niet te vatten. Met dit advies wil de RVS vanuit een ander perspectief de discussie aangaan over een nieuw fundament voor goede zorg."

Context

Goede zorg is volgens RVS-raadslid Jan Kremer vooral een kwestie van hart en ziel. Het gaat erom wat zorgverleners goed vinden om te doen in kwetsbare fases van het leven van mensen, en dat is niet voor iedereen hetzelfde. "Eenduidig wetenschappelijk bewijs doet onvoldoende recht aan dit morele en persoonlijke karakter van goede zorg. We moeten met elkaar telkens de dialoog aangaan over wat goede zorg is. Met de context van mensen als belangrijke input." Het centraal stellen van context heeft volgens de Raad gevolgen op drie niveaus: landelijk, lokaal en in de spreekkamer. Voor al die niveaus wil de RVS af van het afrekenen op uniform bewijs en juist toe naar het stimuleren van samen leren en verbeteren in de context waar de zorg wordt geleverd. 

Aanbevelingen

De RVS doet aanbevelingen voor de uitwerking van context-based practice. Zo noemt de Raad gezamenlijke besluitvorming essentieel om te bepalen wat goede zorg is. "Zorgprofessionals stemmen het hanteren ervan af op de context van de patiënt en besteden meer aandacht aan luisteren dan aan zenden van informatie." Een andere aanbeveling die de Raad doet, is verbetering van de inbreng van patiënten. Dit kan gebeuren door keuzehulpen te ontwerpen die helpen te ontdekken wat patiënten belangrijk vinden, en die niet redeneren vanuit een medisch perspectief of vanuit het zorgaanbod.

Verder stelt de RVS dat de focus van het kwaliteitstoezicht en de zorgcontractering dient te verschuiven "van uniforme kwantitatieve uitkomsten van zorg naar het leren en verbeteren van zorgprofessionals en zorgorganisaties". Evidence-based instrumenten maken in belangrijke mate deel uit van het kwaliteitstoezicht en de contractering van zorg. Deze aanpak past bij een sturing van de zorg waarin externe verantwoording, transparantie, standaardisatie en controle de leidende principes zijn, maar sluit onvoldoende aan bij de dagelijkse praktijk, leidt niet tot leren en kwaliteitsverbetering, en zorgprofessionals raken gedemotiveerd om kwaliteit te registreren.

bron: RVS / Skipr