Merel Ruiter: “We kunnen minder goed lijden dan vroeger”

“In de functie van praktijkmanager wordt veel van je verwacht en moet je vooral niet vergeten goed voor jezelf te zorgen. Dit is een goed punt waar ik het helemaal mee eens ben. Ik was meteen blij toen ik de algemene informatie over burn-outs las: 'verschijnselen zijn iets anders dan een burn-out', 'van hard werken raakt niemand burn-out' en 'loop niet direct te hard van stapel met een zelfdiagnose' sluiten aan bij mijn mening. Ook de tips die worden gegeven tegen burn-out klachten spreken mij aan. De tips bevestigen mijn inziens dat professionele begeleiding niet per se een voorwaarde is voor herstel.

Maar ik schrok van een aantal uitspraken die volgden en zo passend zijn in de hedendaagse ik-mag-niet-lijden cultuur, dat ik mij verplicht voel een en ander te corrigeren:

Charlotte van den Wall Bake betoogt dat een burn-out alleen door een arts kan worden vastgesteld. Hoezo?! Vraag ik me dan af. Burn-out is zoals u eerder schreef 'een toestand van geestelijke uitputting die voortkomt uit langdurige stress'. Hetzelfde dus als wat we vroeger, vóór het diagnose-tijdperk, 'overspannen' noemden. Dat kan je zelf dus opmerken en vaststellen. Daar is geen arts voor nodig.

Ook van de zin 'Een burn-out kan zelfs tot drie jaar duren' kreeg ik de kriebels. Dit neigt dezelfde kant op te gaan als met de diagnose ‘Whiplash’. Mensen die deze diagnose kregen bleken een veel langere hersteltijd te hebben. Nergens is bekend hoe lang overspannenheid duurt. Een burn-out kan zich uiten in een milde vorm, maar ook in ernstige mate. De patiënt kan actief zijn de bijdragende oorzaken op te sporen en aan te passen of helemaal niet. De duur van het herstel is onder andere afhankelijk van deze factoren.

Ik ben het niet eens met de zin: 'Adequate en professionele begeleiding is voorwaarde voor herstel.' Iemand met een burn-out kan het heft in eigen handen nemen. Er is één remedie en dat is oorzaken opsporen en aanpakken, wat vaak vooral neerkomt op rustiger aan doen en grenzen stellen. Uiteraard kan dat met hulp van bijvoorbeeld een poh-ggz, maar dat is zeker geen voorwaarde voor herstel. Het lijkt er soms zelfs op dat mensen die hulp zoeken, en daarmee ook de diagnose 'burn-out' krijgen, langer nodig hebben voor hun herstel dan mensen die op eigen houtje de oorzaken aanpakken.

De meest kwalijke zin is in mijn ogen, de zin die suggereert dat je bij twijfel altijd een arts moet raadplegen. Dit is namelijk precies de reden waarom artsen momenteel met bosjes uitvallen door burn-out klachten. De spreekuren zijn bomvol gepland met voor een zeer groot deel patiënten met psychische klachten, waarvan de meeste bij het leven horen en vroeger bij de kapper en de buurvrouw werden besproken en zo met de tijd verminderden. De arts heeft er eigenlijk geen tijd voor, weet er onvoldoende van en kan het niet oplossen. Dat in combinatie met zijn of haar perfectionistische en oplossingsgerichte karakter en de hoge werkdruk zijn exact de ingrediënten voor een burn-out.

Burn-out of overspannenheid komt steeds meer voor omdat we met steeds meer mensen in een wereld leven waar we op onze wenken bediend worden in comfort en nauwelijks meer ongemak hoeven te verdragen. Boodschappen kunnen worden bezorgd, zelfs op zondagen. De mobiele telefoon geeft aan wanneer het niet meer regent en je naar buiten kan, en je kan uiteraard ook de auto nemen. Ziek? Dan haal je een pilletje bij de dokter. Psychische klachten? Dan ga je naar de psycholoog. We gaan steeds harder rennen omdat we wennen aan het nieuwe comfort en het kan altijd beter. De buurvrouw lijkt op Facebook tenslotte een stuk gelukkiger dan wijzelf.

Het eigenlijke probleem lijkt te zijn dat we steeds minder goed kunnen lijden.”