“Medische Mensentaal” leert artsen de vertaalslag maken

In 2020 is het zover, dan gaan de digitale patiëntendossiers open. Eindelijk kunnen mensen lezen wat hulpverleners over hen hebben geschreven. Het wordt normaal om thuis een consult nog even na te lezen. Maar dan beginnen ook de misverstanden! Want het wordt een  grote spraakverwarring. Patiënten denken de Nederlandse taal te beheersen, maar komen terecht in een vreemd land, met een eigen cultuur en een eigen woordenschat. Juist omdat deze dossiers nooit door de betrokkenen werden gelezen, zijn ze verworden tot voor leken ontoegankelijke teksten die alleen door professionals te begrijpen zijn. Teksten, die nooit echt zijn gecontroleerd op feiten. “Het was toch mijn andere been, dokter!”. Ook blijkt ongeveer een derde van wat de patiënt vertelt, helemaal niet genoteerd te zijn.

Net op tijd is daar gelukkig het boek  Medische Mensentaal  van Frans J. Meijman en Annelies Bakker. Dit unieke boek behandelt taal en communicatie over gezondheid, ziekte en zorg. Het leert zorgprofessionals om beter te communiceren over medische onderwerpen. De auteurs hebben zich geen beperkingen opgelegd; het moet monnikenwerk zijn geweest om zo maar een standaardwerk te schrijven. Hoe zet je zoiets op? Een goede manier is de indeling in theorie en praktijk, die het de schrijvers mogelijk maakt om verschillende invalshoeken te beschrijven. Vervolgens ontstaan er hoofdstukken, die ook prima afzonderlijk leesbaar zijn. En steeds met mooie en sprekende voorbeelden, wat het boek niet alleen praktisch maar ook levendig maakt. Ik las het in één keer uit. 

Voor iedereen, die zich bezighoudt met voorlichting en beleid in zorg en welzijn, acht ik dit boek onmisbaar. Het verdient een plaats in de opleidingen tot arts, verpleegkundige, psycholoog, maatschappelijk werker en paramedicus. Het is prima te gebruiken in nascholingen over communicatie met hulpvragers. Voor huisartsen raad ik de hoofdstukken ‘Toonzetting’, ‘ Verhullen & Onthullen’, en zeker ook  het hoofdstuk ‘Jargon’ aan. De huisarts zit als een tolk tussen specialistische informatie en lekeninformatie in. Hij of zij moet de vertaalslag maken naar de mensen om wie het gaat. Heel mooi wordt in  Medische Mensentaal  beschreven hoe men dan het beste om kan gaan met Jargon; wat kan je wel en wat niet gebruiken. In een gesprek kan de huisarts checken of iets wordt begrepen en daarop reageren. In het elektronisch medisch dossier moet het in één keer goed zijn, zonder dat de tekst leidt tot misverstanden en spraakverwarring. En als je dan thuis het consult gaat nalezen, word je er als patiënt tenminste echt wijzer van.

Geschreven door Thieu Heijltjes, oud-huisarts