Innovatieve meetmethode via sms-berichten maakt werkdruk van huisarts inzichtelijk

donderdag 12 november 2020

timer 4 min

Met behulp van een innovatieve methode gebaseerd op het versturen van sms-berichten kan betrouwbaar en snel worden gemeten hoe huisartsen verschillen in hun aantal werkuren. Dat blijkt uit onderzoek van het Nivel. Huisartsen geven direct via sms door wat op een bepaald moment hun activiteit is. Zo wordt hun werktijd real time gemeten. Analyse van de data laat zien dat persoons-, functie- en praktijkkenmerken de omvang van de werkweek van een huisarts sterk beïnvloeden.

Huisartsen ervaren een grote werkdruk. Om dit te kunnen aanpakken is het van belang om hun tijdsbesteding objectief te meten en vergelijkingen te maken tussen groepen huisartsen. De gebruikelijke onderzoeksmethoden, zoals het afnemen van enquêtes en het laten bijhouden van dagboeken, kennen hun beperkingen: vaak is de respons laag en zijn resultaten minder betrouwbaar door geheugeneffecten.

Deze beperkingen spelen veel minder met de nieuw ontwikkelde meetmethode, waarbij huisartsen op willekeurige momenten in de week per sms een vraag over hun activiteit ontvangen.

Nieuw meetinstrument niet belastend en real time

De meetmethode is gebruikt bij onderzoek onder ruim duizend huisartsen. Iedere huisarts ontving een week lang op willekeurige momenten, in tijdvakken van drie uur, een sms met de vraag wat hij op dat moment aan het doen was. Uit de enquête na de meetweek bleek dat huisartsen deze werkwijze slechts als minimale belasting hadden ervaren. Bovendien leverde het onderzoek real time-metingen op. Dit is op te maken uit de hoge en snelle respons op de verstuurde berichten.

Zelfstandig gevestigde huisartsen hebben langere werkweek

Op 9 september 2020 is Daniël van Hassel op dit onderzoek aan de Radboud Universiteit in Nijmegen gepromoveerd. Aan de hand van de verzamelde data onderzocht hij welke kenmerken van huisartsen van invloed zijn op het aantal uren per week dat zij werken. Ook keek hij naar de verhouding tussen patiëntgebonden en niet-patiëntgebonden taken die huisartsen uitvoeren.

Mannen blijken meer uren te werken dan vrouwen, óók als rekening gehouden wordt met leeftijd en functie (zelfstandig gevestigd of in loondienst). Daarnaast blijken zelfstandig gevestigde huisartsen een langere werkweek te hebben dan hun collega’s die in loondienst of als waarnemer werken. Zij besteden meer tijd aan niet-patiëntgebonden taken, zoals praktijkvoering.

Aantal werkuren neemt toe met leeftijd

Tot hun zestigste werken huisartsen steeds meer uren. Dit is te zien bij zowel mannen als vrouwen die werken als zelfstandig gevestigde of als huisarts in loondienst (exclusief waarnemers). In hoeverre dit te maken heeft met de gezinssamenstelling van de huisartsen en met keuzes in de werk-privébalans die zij in verschillende levensfasen maken, moet nader onderzoek uitwijzen.

Praktijkvorm meer bepalend voor werkuren dan praktijklocatie

De vorm van praktijkvoering - solo of in groepsverband - blijkt meer invloed te hebben op het aantal uren per week dat een huisarts werkt dan de praktijklocatie - in de stad of op het platteland. Huisartsen werkzaam in solopraktijken maken over het algemeen substantieel meer uren dan hun collega‘s in duo- en groepspraktijken. Dit effect van de praktijkvorm op de duur van de werkweek van een huisarts blijkt groter dan dat van de praktijklocatie.

Goede mix van vaardigheden in team steeds belangrijker

Een vervolgstap is tijdbestedingsonderzoek te doen onder álle functies in de huisartsenpraktijk. Zo kan inzicht verkregen worden hoe het werk anders georganiseerd kan worden, bijvoorbeeld door het inzetten van nieuw of ander ondersteunend personeel. Voor praktijken wordt het steeds belangrijker om te zorgen voor een goede ‘skill mix’ in het team. Gebruik van het nieuwe meetinstrument kan hierbij ondersteuning bieden, aangezien het betrouwbaar en direct monitort wat de feitelijke werktijd en de tijdsbesteding zijn van alle medewerkers. Dit biedt inzicht in de knelpunten die opgelost zouden kunnen worden met een andere personele inzet en organisatie.

Link: Nivel: 'Innovatieve meetmethode geeft inzicht in werkdruk huisarts', 10 november 2020