Docent Maaike van der Mee: ‘Kwaliteit holt achteruit door ontbreken diplomaplicht tandartsassistent'

Wat zijn de gevolgen als iemand geen diploma heeft?
‘Deze werknemers hebben geen vakinhoudelijke kennis, geen theoretische achtergrond en weten niets van wettelijk voorgeschreven hygiënische maatregelen. Daar wordt wel streng op gecontroleerd door de inspectie. Deze assistentes weten niet waar ze in terecht komen en zijn niet voorbereid op de enorme diversiteit van patiënten. Mensen met verschillende culturele achtergronden, ouderen, kinderen. Heel veel assistenten komen letterlijk van de straat.’

Waarom kiezen tandartsen vaak voor niet-opgeleide assistenten?
‘Dat is een financieel punt en er is geen CAO. Je kunt iedereen aannemen die je wilt. Je hoeft je nergens aan te houden als werkgever.  De beroepsverenigingen KNMT en ANT willen geen diploma-eis stellen. Zelfs de MBO Raad zegt dat ze zonder steun van de beroepsverenigingen bij de politiek in Den Haag niets kunnen beginnen. Mensen worden vaak onderbetaald en bovendien kunnen ze er makkelijk uitgezet worden. Tandartsen schreeuwen om goed opgeleid personeel, maar aan de andere kant houden ze het tegen.’

Wat moet je kunnen als tandartsassistente?
‘Veel. Je moet theoretisch onderlegd zijn, kennis hebben van de mondzorg en je moet weten waarom je handelingen uitvoert. Daarnaast vergt het communicatieve vaardigheden, goed kunnen omgaan met patiënten. Daarbij heb je handigheid nodig, want assistentes mogen in de mond werken. Daarvoor zijn opleidingen in het leven geroepen.’

Wat zijn de gevolgen?
‘Het niveau van de tandartsassistenten gaat achteruit. Mondzorg is continu in vernieuwing, qua behandeltechniek, materiaalgebruik, digitalisering. De tandartsen moeten ook hun kennis omtrent ontwikkelingen op peil houden, maar bij hun assistenten hoeft dat blijkbaar niet. De kwaliteit holt achteruit, het is een komen en gaan van assistentes.’

Is dit slecht voor het imago van tandartsenpraktijken?
‘De imago’s van veel praktijken denderen achteruit. De meiden die eraan beginnen, hebben totaal andere verwachtingen en vertrekken vaak na enkele weken alweer. Het vak is veel ingewikkelder geworden dan instrumenten aangeven, afzuigen en opruimen. Ook de patiëntengroep is veel diverser geworden. Een tandarts heeft niet tien, maar dertig-veertig patiënten per dag. Assistenten moeten zelfstandig tandsteen kunnen verwijderen, kinderen instructies geven en allerlei vragen beantwoorden. Ze moeten begrotingen maken en bij alle behandelingen assisteren, zoals implantologie, chirurgie of vullen. Daarnaast kennis van apparatuur en materialen.’

Welke opleiding is daarvoor nodig?
‘De tandartsassistent-opleiding duurt drie jaar op MBO-4 niveau. Alle ROC’s en MBO’s bieden deze opleiding aan in twee varianten, de beroepsbegeleidende en beroepsopleidende leerweg. Tegelijk zijn er spoedcursussen die je in acht weken moeten voorbereiden op het vak tandartsassistent. Praktijken willen assistenten aan de stoel die zo snel mogelijk volledig kunnen meewerken. De vraag is alleen of je iemand in acht weken kunt leren waar normaal gesproken drie jaar voor staat.’

De CAO Huisartsenzorg regelt de arbeidsvoorwaarden voor praktijkmanagers, doktersassistenten en apothekersassistenten. Hoe kan tandartsassistente een beschermd erkend beroep met CAO worden?
‘Binnen de zorg kom je nergens binnen zonder diploma. Er bestond een CAO Tandartsassistent maar die is verdwenen. Er zijn bij mij in de klas leerlingen die al parttime werken voor € 6 per uur. Vanuit onze opleiding hebben we ons hard gemaakt voor een diploma-eis. De beroepsverenigingen voor tandartsen geven dan niet thuis. De KNMT hanteert richtlijnen maar niemand hoeft zich daar aan te houden. Er is de een wettelijke verplichting nodig: als je als assistente werkt heb je een diploma nodig. Het kan zijn dat iemand die onlangs nog bij het pompstation stond, deze week je tandsteen moet weghalen. Er is nu geen enkele waarborg voor kwalitatief goede assistentes.’

Reactie KNMT:  'MBO-diploma dringend gewenst'

In een reactie geeft beroepsvereniging KNMT aan dat ze het juist eens is met de stellingen van Maaike van der Mee. 'Dat de beroepsverenigingen niet thuis geven, klopt niet. De KNMT vindt net als Maaike van der Mee dat tandartsassistentes MBO opgeleid moeten zijn. Hun taken en verantwoordelijkheden en het belang van kwaliteit in de zorg vragen daarom. We maken ons daarom al sinds 2016 hard voor het standpunt dat vanaf 1 september 2018 nieuw tot de arbeidsmarkt toetredende tandartsassistenten het MBO-diploma Tandartsassistent zouden moeten hebben. We zijn het er ook mee eens dat tandartsassistenten moeten kunnen rekenen op fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden. Daarom geven wij ook een degelijke arbeidsvoorwaardenregeling uit, die in duizenden mondzorgpraktijken wordt nageleefd. In de regeling is niet alleen sprake van goede salarissen maar ook de secundaire arbeidsvoorwaarden zijn prima geregeld.'

De KNMT verwijst ook naar het pleidooi: 'MBO-diploma dringend gewenst'.

Foto: Maaike van der Mee, docent bij Edin Dental Academy en praktijkmanager