Het is de afgelopen zes jaar niet gelukt om zorg waarvan het effect niet vaststaat en die medisch niet noodzakelijk is, uit het basispakket te halen. In 2013 introduceerde pakketbeheerder Zorginstituut Nederland het programma Zinnige Zorg, maar dit heeft nauwelijks kostenbesparingen opgeleverd. Het Zorginstituut schatte de besparingen op potentieel 265 miljoen euro en de Algemene Rekenkamer komt uit op maximaal 82 miljoen euro. Het Zorginstituut laat in een reactie weten het eens te zijn met de Algemene Rekenkamer. De verbeteringen in de praktijk komen moeizaam tot stand.
Algemene Rekenkamer: ‘Sturen op zinnige zorg veranderde praktijk niet’
woensdag 14 oktober 2020
4 min
Onderzoek van de Algemene Rekenkamer wijst uit dat het programma de verwachtingen niet heeft waargemaakt. Daarom is de conclusie: stop ermee of kies voor een fundamenteel andere aanpak. Het doel, voorkomen dat patiënten onnodige of niet-werkende behandelingen krijgen, wordt op deze manier niet bereikt.
Alleen als er een concreter programma wordt opgezet en scherp wordt gestuurd op resultaat - vermindering van niet-gepast gebruik van zorg - kan dit doordringen tot de praktijk van de behandelkamer. Dat kan het ook bijdragen aan de kwaliteit van zorg en beheersing van de uitgaven.
Reactie Zorginstituut Nederland
'Het is gelukt om het belang van zinnige zorg breed te agenderen, maar het daadwerkelijk terugdringen van niet-effectieve zorg blijkt in de praktijk een stuk lastiger te zijn', stelt Zorginstituut Nederland in een reactie. 'Het programma Zinnige Zorg is in 2014 gestart om niet-effectieve of niet-gepaste zorg in het basispakket op te sporen en terug te dringen. De verbeteringen waarover het Zorginstituut tot nu toe afspraken heeft gemaakt met de partijen, komen in de praktijk echter langzaam tot stand. Daarover zijn de Algemene Rekenkamer en het Zorginstituut het eens. Op basis van eigen ervaringen en inzichten zijn wij daarom eerder dit jaar begonnen met het doorvoeren van een aantal veranderingen om onze activiteiten in het kader van Zinnige Zorg effectiever te maken. Het rapport van de Rekenkamer heeft dit proces versneld.'
Nieuw programma
Naast het programma Zinnige Zorg is er inmiddels een nieuw programma geïntroduceerd, Zorgevaluatie en Gepast Gebruik, waarvan de minister voor Medische Zorg en het Zorginstituut veel resultaat verwachten. Maar de Algemene Rekenkamer wijst erop dat beide programma’s sterk op elkaar lijken en vindt het aannemelijk dat het nieuwe programma op dezelfde problemen gaat stuiten.
Geen duidelijke meerwaarde
In het programma Zinnige Zorg heeft het Zorginstituut in kaart gebracht welke diagnosetests, behandelingen en operatieve ingrepen vergoed worden vanuit het basispakket, terwijl ze niet aantoonbaar effectief zijn of geen duidelijke meerwaarde hebben voor de patiënt. Studies geven aan dat dit voor ongeveer de helft van alle diagnostische verrichtingen en behandelingen in de medisch-specialistische zorg opgaat. 'Burgers betalen verplicht premie voor hun basisverzekering en mogen verwachten dat die niet wordt gebruikt voor zorg die niet effectief of noodzakelijk is', aldus de Algemene Rekenkamer.
Doorvoeren verbeteringen te vrijblijvend
Het Zorginstituut werkt in dit programma samen met huisartsen, medisch specialisten, zorgverzekeraars en patiënten. Door niet-gepast gebruik van verzekerde zorg te verminderen, zou de doelmatigheid van het basispakket toenemen. Eerder verwachtten het Zorginstituut en de minister van VWS er veel van; de opdracht was om met het programma vanaf 2017 jaarlijks 225 miljoen te besparen.
Maar al snel na de start van het programma, in 2015, liet de minister dit varen. Hierdoor stonden de partijen die in het programma samenwerkten ook niet meer onder druk om daadwerkelijk tot kostenbesparingen te komen. Het doorvoeren van verbeteringen werd vrijblijvender. De Rekenkamer mist daarbij een strategie van het Zorginstituut over de inzet van zijn bevoegdheden als veldpartijen de verbeteringen niet uitvoeren.
Nauwelijks verandering in praktijk
De kennis die via het programma Zinnige Zorg is opgedaan, heeft zo vooral geresulteerd in aanpassing van medische richtlijnen en patiëntenvoorlichting. Voorstellen drongen desondanks niet door tot de praktijk, waardoor er geen betekenisvolle financiële besparingen zijn gerealiseerd. Regelmatig ontbrak ook het draagvlak om belangrijke verbeteringen door te voeren. Daadwerkelijke veranderingen in de huisartsenpraktijk en het ziekenhuis bleven hierdoor uit.
Links: Rapport Algemene Rekenkamer: Verzekerd van zinnige zorg, Algemene Rekenkamer: ‘Sturen op zinnige zorg in basispakket bracht geen verandering’, 13 oktober 2020, 'Zorginstituut Nederland: 'Reactie Zorginstituut op Zinnige Zorg-rapport Rekenkamer', 13 oktober 2020, Skipr: ‘Rekenkamer: ‘Sturen op zinnige zorg faalt’ , 13 oktober 2020
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Lees verder - met dit thema
Minister Bruins: 'Mondzorg voor volwassenen niet in basisverzekering'
1 jul 2019 3 minMinister Bruno Bruins (Medische Zorg) wil mondzorg voor volwassenen niet opnemen in de basisverzekering. Dit…
Lees verder »
Zorgbedrijven strijken miljoenen winst op
27 jun 2019 2 min97 zorgbedrijven maakten meer dan vijftig miljoen euro winst in 2017. Dit is gemiddeld ruim twintig procent van…
Lees verder »
Project Krachtige Basiszorg zorgt voor verschuiving taken huisarts
25 jun 2019 3 minHet vak van de huisarts verandert. In plaats van zich te richten op pillen en genezing, heeft de huisarts steeds…
Lees verder »
Aantal fraudesignalen in de mondzorg daalt opnieuw
24 jun 2019 2 minHet aantal signalen van mogelijke zorgfraude In de mondzorg is in 2018 verminderd ten opzichte van het jaar ervoor…
Lees verder »
VWS stelt subsidie voor opstellen 'regiobeelden' beschikbaar
12 jun 2019 2 minHet ministerie van VWS stelt sinds begin juni vouchers beschikbaar voor het opstellen van het beeld van de zorg in…
Lees verder »
‘Medische crowdfundingsites geven te rooskleurig beeld’
11 jun 2019 2 minDe Nederlandse beroepsverenigingen van oncologen en neurologen maken zich zorgen over de opmars van medisch…
Lees verder »
Winstgroei eerstelijnszorg blijft achter door hogere personeelskosten
5 jun 2019 2 minDe Nederlandse zorg groeit langzamer dan de rest van het midden- en kleinbedrijf. De eerstelijns zorg blijft…
Lees verder »
Brenda van Gent (Actiegroep Fysiotherapie): ‘Snel verbeteringen nodig in werkklimaat van fysio's’
24 apr 2019 5 minFysiotherapeute Brenda van Gent nam eind 2017 met collega Marcel Pool het initiatief tot de Actiegroep…
Lees verder »
Reactie toevoegen