Het aantal ouderen in Nederland stijgt en daarmee ook het aantal thuiswonende kwetsbare ouderen. Bij hen verdwijnt het vermogen om de mond goed te verzorgen vaak sluipenderwijs. Het project ‘De mond niet vergeten!’ biedt uitkomst.
‘Adequate mondzorg voor kwetsbare ouderen moet gemeengoed worden’
dinsdag 16 januari 2018
6 min
"Zo'n 80% van de ouderen die worden opgenomen in een verpleeghuis, heeft een matige tot slechte mondgezondheid ”, vertelt Elly Duijf, directeur stichting IDé (Innovatiekring Dementie). De stichting is een van de initiatiefnemers van het project.
Actoren
“Er zijn meerdere actoren die een belangrijke rol spelen bij de mondverzorging van thuiswonende kwetsbare ouderen", aldus Duijff. Om te beginnen bij de oudere zelf. “Ouderen vind en het vaak lastig om hulp te vragen als het tandenpoetsen niet goed meer gaat. Dat ligt heel gevoelig. Daarbij zijn zij en hun naasten vaak niet bekend met de gevolgen van slechte mondverzorging." Maar ook voor mondzorgverleners ligt het soms gevoelig. “Het is als tandarts niet makkelijk om iemand te zeggen dat het poetsen zichtbaar minder aan het worden is. Daarnaast zijn mondzorgverleners vaak niet genoeg bekend met de doelgroep ouderen en hun bijzondere behoeften en aandachtspunten."
Ook de thuiszorg en de huisarts hebben een belangrijke rol, volgens Duijf. "Binnen de thuiszorg krijgt de mondverzorging weinig tot geen aandacht. Het is een blinde vlek. Verpleegkundigen en verzorgenden zijn vaak onbekend met de gevolgen van een slechte mondverzorging. Zowel in de opleidingen als in de praktijk krijgt het nauwelijks aandacht. Daarnaast ervaren de zorgverleners vaak handelingsverlegenheid; mondverzorging wordt als heel intiem ervaren en als een cliënt hulp moeilijk vindt , dan laat men het er te snel bij zitten." Bij huisartsen is er een ander probleem. "Mondgezondheid zien zij vaak als het domein van de tandarts en daardoor is het niet in hun blikveld. Daarnaast is er beperkte kennis met betrekking tot mondgezondheid en het belang daarvan. Daar valt echt nog een wereld te winnen."
In pilots van 'De mond niet vergeten!' werden 194 kwetsbare ouderen gescreend door de wijkverpleging. Hieruit bleek dat 1 op de 5 hulp bij dagelijks mondverzorging nodig had, 7 op de 10 ouderen te lang niet naar de tandarts waren geweest terwijl 4 op de 10 wel klachten in de mond ervoer.
Implementatie en subsidie
Inmiddels wordt de aanpak van ‘ De mond niet vergeten! ’ in 14 gemeentes geïmplementeerd. Dit jaar wordt – met subsidie van het ministerie van VWS – een doorstart gemaakt. "Kenmerkend is een multidisciplinaire aanpak van thuiszorg, huisarts en mondzorgverleners. Elk van deze partijen kan initiatiefnemer zijn, vertelt Duijf. “ Tandartsen begin nen met een zelfevaluatie: hoe ouderenproof is de praktijk? Vervolgens worden er verbeteracties ingezet en samenwerkingen georganiseerd met de thuiszorg en huisarts, en ook met de apotheek en ouderenorganisaties. De aanpak is ontwikkeld met subsidie en daarmee wordt ook de toepassing bevorderd, maar de deelnemers moeten zelf investeren in de implementatie.
Aanpak
“Het doel is dat adequate mondzorg voor thuiswonende kwetsbare, zorgafhankelijke ouderen over enkele jaren in ons land grotendeels gemeengoed is en dat elke partij daaraan zijn bijdrage levert . Daarom richt het project zich op ketenaanpak”, vertelt Duijf. "We hebben verschillende materialen ontwikkeld, zoals een screenings- en verwijsinstrument, het Poetsboek, instructiefilms en digitale scholingspaketten. Alles is voor iedereen - ook ouderen zelf en hun naasten- gratis te bekijken en downloaden." Naast de technische kant, richt en de voorlichtingsmaterialen zich ook op de emotionele kant van de mondverzorging . “We besteden bijvoorbeeld aandacht aan hoe je hulp bij dagelijkse mondverzorging plezierig kan laten verlopen, zonder dat de patiënt zich schaamt.”
'Het werkt drempelverlagend'
Erik van der Heijden is tandarts bij Tandartspraktijk Poswick & Van der Heijden in Hilversum. Zijn tandartspraktijk is onderdeel van een gezondheidscentrum waar ‘De mond niet vergeten’ inmiddels is geïmplementeerd. “Het project zorgt ervoor dat we inhoudelijk samenwerken. De huisartsen bijvoorbeeld hebben nu meer oog voor de mond gezondheid. Als je daar als patiënt het advies krijgt om een afspraak bij de tandarts te maken, dan is het binnen ons centrum een kleine moeite om deur verder te kijken. Eerder gebeurde dat zelden."
Casus
“Een mooi voorbeeld van de werking van het project is Wil”, vertelt Van der Heijden. “Zij is 84 jaar en dementerend. Het is voor haar moeilijk om het huis te verlaten en daarom is ze al tijden niet bij een tandarts geweest, terwijl ze veel klachten in haar mond heeft. Dit werd gesignaleerd door de thuiszorg en die heeft ons geraadpleegd. Vervolgens hebben wij ons afgevraagd of het nodig is om op huisbezoek te gaan of dat de patiënte in kwestie toch naar de praktijk kan komen. Niet omdat we niet op huisbezoek willen, maar je hebt daar simpelweg veel minder mogelijkheden dus een bezoek aan de praktijk heeft wel de voorkeur."
“Tijdens het huisbezoek bleek al snel dat er een hoop moest gebeuren aan het gebit van Wil. Eigenlijk was dat alleen mogelijk in de praktijk. Gelukkig was er een behulpzame buur vrouw die Wil naar de praktijk kon begeleiden. Zelf stond ze daar ook veel positiever tegenover dan voor mijn bezoek. Het huisbezoek heeft de noodzaak verhoogd en de drempel verlaagd om naar de praktijk te komen. Met het gebit van Wil gaat het inmiddels een stuk beter.”
Inspirerend
Bovenstaande is een goed voorbeeld van hoe het project kan werken zodra zorgverleners en andere actoren elkaar betrekken bij de mondverzorging van een patiënt. “Het werkt nog niet perfect want in dit voorbeeld is het pas gesignaleerd toen er klachten waren. Daarbij is het op dit moment voor al een tijdsinvestering omdat er meer overleg nodig is en een huisbezoek tijdrovend kan zijn. Maar door de samenwerking is er onderling ook een drempel verlaagd en werkt deze erg inspirerend. ”
‘ De mond niet vergeten!' is een initiatief van SBT, IDé , KNMT, ACTA en VU en wordt mede mogelijk gemaakt door SAG/Zilveren Kruis . Kijk voor meer informatie op www.demondnietvergeten.nl .
Reactie toevoegen