Klein geluk als je ziek bent

De gastvrouwen en gastheren van ons Toon Hermans Inloophuis mogen geen raad geven. Ze worden zelfs geselecteerd op hun luistervaardigheid. Want het is heel moeilijk om niet met een advies te reageren op iemand die het moeilijk heeft, omdat hij is geconfronteerd met kanker. Mensen geven graag een advies, zeggen graag wat ze zelf zouden doen, of sterker: wat ze zelf gedaan hebben. Tot nu toe waren we het in ons Toon Hermans Huis erover eens: ‘alleen erover praten’, want dat helpt. Het effect van deze vorm van opvang is in 2018 effectief gebleken in het Sinzer-onderzoek in opdracht van het KWF.

 

Met het boek Klein geluk als je ziek bent zou dat wel eens kunnen veranderen.  Met ontzag heb ik de vele diepgaande, uitstekend gedocumenteerde “recepten” gelezen, waarmee mensen geholpen kunnen worden. Het gaat bij zo een recept niet meer om een advies of raad van een enkele arts of een enkel persoon, maar over een totale wereld van mogelijkheden, ideeën en oplossingen, waarin iemand kan gaan zoeken. Ik herkende veel verhalen en inzichten uit mijn jarenlang hulpverlenen.

 

Maar ik ontdekte ook in het boek veel nieuwe wegen om je leven, als je ziek bent, weer op de rails te krijgen. Steeds met prima verwijzingen naar bijzondere boeken, naar helpende websites, manieren om je maatschappelijk staande te houden en om zelf nieuwe hoop te vinden. En ook om te accepteren wat er is. Als jonge huisarts maakte ik boekjes met notities over dit soort “recepten”. Veel moest ik leren van mijn opleiders of zelf maar uitzoeken. Wat had ik graag dit boek gekregen bij mijn artsexamen!

 

Wat maakt dit boek zo bijzonder en zo toegankelijk? De schrijvers gaan helemaal uit van de filosofie van Positieve Gezondheid waarvan Machteld Huber, die het voorwoord schrijft, de grondlegger is. Positieve Gezondheid gaat uit van zes menselijke functies, die bepalen hoe gezond wij ons voelen: Lichaamsfuncties, Mentaal welbevinden, Zingeving, Kwaliteit van leven, Meedoen en Dagelijks functioneren.

 

Op ieder gebied kan iemand kijken hoe hij ervoor staat en dat beoordelen op een 10-punten-schaal. En dan blijkt dat om je gezond te voelen, niet alleen onze biologische functies, maar alle zes gebieden van belang zijn. De test die Machteld Huber heeft ontwikkeld, geeft zo een mooi inzicht. 

 

Maar wat kun je er dan verder mee? Inge de Jager en Maria Grijpsma geven in het boek ”Klein geluk als je ziek bent” op ieder gebied handreikingen.  In het boek staan de tekeningen van de zes levensgebieden van Positieve Gezondheid, met bijbehorende logo’s.  De recepten in het boek laten steeds de logo’s zien waar ze bij horen. Na de uitleg van het recept volgt een persoonlijke aanbeveling op basis van iemands ervaring, vervolgens verwijzingen naar veel informatie, die je op internet kan vinden, en tenslotte een mooie keus van boeken die over het onderwerp gaan.

 

Voor wie is dit een fijn boek? Niet zomaar voor iedereen die ziek is. Allereerst wil ik kwijt dat ongevraagd advies meestal niet werkt. Het werkt vaak juist averechts. Ook is het zo, heb ik ervaren, dat mensen die net weten dat ze ernstig ziek te zijn, niet zitten te wachten op een advies. Het duurt even voordat iemand die ernstig ziek is, zelf gaat zoeken. Hoe moet ik verder? Lotgenotencontact en steun van ervaren hulpverleners, zoals oncologische psychotherapeuten en fysiotherapeuten, kunnen dan helpen. En dan kan ook dit boek iemand weer op weg helpen, als hij daarvoor open staat.

 

Daarom is het een prima boek om professionals en vrijwilligers te ondersteunen die frequent contact hebben met mensen die ernstig ziek zijn. Ik betwijfel of het zinvol is om iedereen die door een ernstige ziekte wordt getroffen het boek zo maar te geven in plaats van een bosje bloemen.  Het boek heeft wel enige introductie nodig. En mogelijk is ook voor mensen met minder ontwikkeling en minder digitale vaardigheden ook enige persoonlijke vertaling zinvol.

 

Ik ga ervoor zorgen dat er een exemplaar ligt in ons Toon Hermans Inloophuis in Weert. De gastvrouwen en gastheren hebben al het nodige geleerd van Positieve Gezondheid en krijgen er nu een tool bij.

Maar als mensen er niet voor kiezen om zelf op zoek te gaan, dan rest ons enkel een luisterend oor te bieden. We mogen niet de fout maken om te gaan overtuigen of mensen oplossingen op te dringen. Als ik dan toch een advies aan mijn patiënten gaf, was het om allerlei raad van derden te negeren. Immers dat blijkt vaak erg moeilijk te zijn, want de goedbedoelde adviezen blijven vaak maar komen. En dan controleert zo een zelfbenoemde adviseur ook nog de uitvoering.

 

Zo herinner ik mij een echtgenote van een man op middelbare leeftijd met een moeilijk behandelbare vorm van kanker. Deze echtgenote werd in zijn familie uitgemaakt voor  'moordenaar'. Ze had de adviezen van haar schoonzus om uitsluitend vegetarisch te koken niet opgevolgd, terwijl 'iedereen weet dat je van vlees eten kanker kan krijgen'. Talloze adviezen, meestal 'om hogerop te gaan', worden gegeven, zonder te beseffen hoe weinig weerbaar de persoon is, hoe moeilijk hij alle gegeven adviezen kan opvolgen, laat staan hoe zinvol het advies voor hem zelf is.

 

De schrijvers Inge de Jager en Maria Grijpsma hebben een mooie verbinding gemaakt tussen Positieve Gezondheid en de schatkist aan bewezen inzichten en ervaringen, die ze zelf hebben leren kennen als mens, als patiënt en als trainer. Komende jaren zullen ze druk zijn om het boek up-to-date te houden. Dat kan prima samengaan met iedere nieuwe druk. Want er zullen snel veel nieuwe drukken nodig zijn.