De vijf fasen van rouw

Elisabeth Kübler-Ross onderscheidde door haar onderzoek vijf fasen in rouwverwerking. Zij beschouwt deze fasen niet als een lineair proces. Mensen kunnen dus soms fasen overslaan, blijven hangen of een fase opnieuw doorgaan.

Het onderzoek van Kübler-Ross ging vooral over de rouwfasen in stervensbegeleiding, maar ze zijn ook van toepassing op persoonlijke verandering en trauma. Rouw gaat dus niet alleen over het verliezen van een dierbare. Mensen kunnen dezelfde emoties ervaren wanneer bijvoorbeeld iemands takenpakket flink verandert, een dierbare collega vertrekt of iemand niet de promotie krijgt waarop hij had gehoopt.

Het gaat er dus niet om wat jij ‘rouwwaardig’ vindt, maar om hoe iemand het zelf ervaart. Was iemand verzot op z’n cavia die zojuist is overleden? Krijgt iedereen andere bedrijfskleding? Moet je op andere dagen gaan werken? Gooi je net je deur dicht en bedenk je je nu pas dat je sleutels nog binnen liggen? Allemaal potentiële rouwsituaties!

De fasen – in het de-sleutels-liggen-nog-binnen-voorbeeld:

1. Ontkenning - “Neeeeee! Dit is niet waar!”
Ontkenning is een weigering om de realiteit onder ogen te zien. Het is een natuurlijke vorm van zelfbescherming. – Maak duidelijk dat het onmogelijk is te negeren.

2. Woede - “Ik ram die deur eruit!”
Als de waarheid is doorgedrongen ontstaat er vaak woede. Geef ruimte om stoom af te blazen.

3. Onderhandelen - “Past m’n schuursleutel niet toevallig?”
Mensen proberen in deze fase te onderhandelen over alternatieven. Wijs op de onvermijdelijkheid.

4. Verdriet en depressie - “Dit gaat me zoveel geld kosten om op te lossen”
Wanneer men de realiteit begint te accepteren, ontstaan er gevoelens van verdriet, spijt, angst en onzekerheid. Wees geduldig en geef ruimte voor verdriet.

5. Aanvaarding - “Nou ja, niets meer aan te doen nu. Ik bel de slotenmaker.”
Wanneer iemand voldoende tijd heeft gehad begint men de realiteit te accepteren. Er ontstaat berusting en aanvaarding voor de verandering. Ondersteun door bevestiging.

Door bewust te zijn van deze rouwfasen kun je je collega beter begrijpen en helpen. Je voelt je minder hulpeloos en kunt beter begrip opbrengen voor de emoties van de ander. Het kan ook hoop geven dat ‘het erbij hoort’ en dat er vast ook weer een volgende fase aan zal breken. Door alert te zijn op dit soort emoties en er adequaat op te reageren kan uitval van rouwend personeel verminderen.

Marloes den Heijer is dé teambuilder voor tandartspraktijken. Met haar bedrijf Passie in Praktijk ondersteunt zij succesvol tandartsen bij alle vraagstukken over communicatie en organisatie.