Maud van Vlerken over taakdifferentiatie: ‘Doktersassistenten kunnen optimaler worden ingezet in de praktijk’

Dagelijks hebben praktijkmanagers te maken met uitdagingen in de zorg, stelde Maud van Vlerken. Zoals de toenemende zorgvraag, de vergrijzing, steeds meer ouderen met multimorbiditeit, substitutie van zorg naar de eerste lijn, lange wachtlijsten bij de ggz en jeugdzorg en niet te vergeten de uitstroom van personeel. Binnen twee jaar stroomt 40 procent van de nieuwe zorgprofessionals weer de zorg uit. 

‘Het personeel is een belangrijk aandachtspunt van praktijkmanagers. Je kunt aan verschillende knoppen draaien om de zorg efficiënter in te richten. Zoals het slimmer inrichten van dagelijkse processen in de praktijk, het optimaliseren van ICT-mogelijkheden en anders gaan denken over de inzet van personeel. Denk goed na over de kwaliteiten, kennis en kunde van alle professionals en zorg dat ze doen waar ze goed in zijn.’

‘Taakherschikking is niet nieuw’

Bij taakherschikking gaat het om een structurele herverdeling van taken tussen of binnen een beroepsgroep, inclusief bijbehorende bevoegdheden en verantwoordelijkheden. 
Van Vlerken benadrukte overigens dat taakherschikking niets nieuws is. ‘Een doktersassistente doet aan instroommanagement en heeft al vaak een eigen spreekuur. En de praktijkondersteuner is onmisbaar geworden in de praktijk.’

Hoe pak je taakherschikking aan?

• Maak een analyse van de zorgvraag
• Ga na over welke competenties de medewerkers beschikken
• Weet hoe het zorgproces eruitziet
• Positioneer de medewerkers
• Bekijk de kwaliteitsborging
• Onderzoek de financiële vertaling

Volgens Van Vlerken zijn er juist in de huisartsenpraktijken veel taken die gedifferentieerd kunnen worden.

Teamverkenning

Het is belangrijk om zicht te hebben op een aantal zaken, zoals: welke groep patiënten vraagt veel van de eerste lijn? Welke knelpunten en uitdagingen liggen er? Hoe pakken we de samenwerking in de wijk aan? Neem de huisartsen mee in deze analyse. Bedenk samen hoe de praktijk er nu uitziet en over vijf jaar uit moet zien. Voer een teamverkenning uit: wat doet elke medewerker, weten we van elkaar wie wat doet en welke kwaliteiten hebben we in huis? 

Spil in het web

‘Neem bijvoorbeeld de doktersassistent. Zij kunnen vaak optimaler ingezet worden in de praktijk. Ze zijn de spil in het web. Ze willen en kunnen vaak veel meer dan ze tot nu toe doen’, aldus Van Vlerken. En praktijkondersteuners (poh’s) hebben natuurlijk hun intrede gedaan. ‘Ze nemen niet zozeer zorg over, maar ze zijn een aanvulling op de zorg die de huisarts al bood. Met als gevolg dat de kwaliteit van zorg toegenomen is.’

VS en PA

Ook in opkomst zijn de verpleegkundig specialist (VS) en de physician assistants (PA). ‘De VS en PA werken al langer in de eerste lijn, maar zijn nog niet bij iedereen bekend. Deze professionals handelen veel voorkomende klachten zelfstandig af en houden een eigen spreekuur.'

'Vaak heeft de PA een breder pakket aan klachten die hij/zij kan zien in de praktijk. Een VS neemt naast de behandeling van veelvoorkomende klachten vaak de zorg voor een specifieke doelgroep op zich. Of pakt een kwaliteitsproject op en verbindt daarmee zorg en welzijn. Bijvoorbeeld: bij een toename van ouderenzorg in een praktijk kan een VS kijken hoe er meer continuïteit in de zorg voor deze patiëntengroep gerealiseerd kan worden, met welke samenwerkingspartners en hoe dat het best kan worden georganiseerd.’

Volgens Van Vlerken ervaren assistentes en huisartsen voordelen van het werken met een VS of PA. ‘Door de inzet van een VS of PA wordt de werkdruk meer verdeeld over de praktijk, waarbij de kwaliteit van zorg gewaarborgd blijft. Een VS of PA heeft een eigen agenda en kan taken overnemen van de huisarts. Als deze bijvoorbeeld een spoedvisite moet doen, kan de VS of PA inspringen door de patiënten die al ingepland waren op het spreekuur te zien. Zo verdeel je de werkdruk die dan ontstaat in de praktijk. Het kan zorgen voor meer rust in de praktijk, maar je kunt ook inzetten op patiëntengroei. Kijk bij het invoeren van deze functie dan ook praktijkbreed en neem de totale kosten mee.’

Er is stimuleringssubsidie beschikbaar om een VS of PA op te leiden in 2022. Ga voor uitleg en de randvoorden naar de website van KOH.

Inzet in anderhalvelijns zorg

Een andere nieuwe ontwikkeling is de inzet van VS en PA in de anderhalvelijns zorg. ‘Een voorbeeld hiervan is de wijkkliniek in Amsterdam, waarbij de basis medische zorg in handen is van verpleegkundig specialisten en physician assistents. Deze kliniek biedt ziekenhuisbehandeling en herstel voor kwetsbare ouderen in de acute fase in de eigen wijk.’ 

Doktersassistent met spreekuurondersteuning (SOH)

Een doktersassistent SOH kan 15 veelvoorkomende klachten zelfstandig beoordelen, zorg verlenen en afhandelen. Een dergelijke spreekuurondersteuning door een doktersassistente gebeurt altijd in de verlengde armconstructie, waarbij autorisatie van een arts of VS of PA noodzakelijk is. De inbedding van deze functiedifferentiatie vergt wel wat van de organisatie van de praktijk. ‘De taken van SOH moeten goed ingebed worden en in de praktijk komt dat niet altijd goed van de grond. Je kunt assistentes sowieso breder inzetten, voor bijvoorbeeld SOA-zorg of wondzorgvisites in de thuissituatie. Kijk goed naar de kwaliteiten van een doktersassistente en zet die kennis en kunde in’, aldus Van Vlerken. 

Nogmaals: als praktijkmanager kun je aan diverse knoppen draaien. Taakherschikking is er een van, maar denk ook eens aan het verminderen van de instroom bij de telefoon door ICT. Of zet een gastvrouw bij de balie, of creëer een callcenter voor meerdere praktijken met een team voor de triage. Taakherschikking heeft kansen. Het biedt loopbaanopties, medewerkers doen waar ze goed in zijn en er ontstaat meer werkplezier.

Samen sta je sterk

Wie de zorg verleent, is eigenlijk niet van belang. Zolang de patiënt maar de zorg krijgt die hij nodig heeft. Zorg wel voor een goede verdeling, dat wil zeggen: de juiste zorg op de juiste plek. Samen sta je sterk in een praktijk. Iedere medewerker is daarbij van even grote waarde.’
  

Lees meer:
•    KOH
•    PraktijkmanagersNetwerk: ‘Maud van Vlerken (KOH): ‘Een goede taakverdeling kan bijdragen aan toekomstbestendige huisartsenzorg’, 6 mei 2021